Ο Δημήτρης Κοτσιέκκας, είναι 30 ετών και κατάγεται από το Ριζοκάρπασο. Μεγάλωσε ως εγκλωβισμένος στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο μαζί με την οικογένειά του. Παρόλο που δεν βίωσε τον πόλεμο είναι από τους λίγους ανθρώπους στην ηλικία του που βίωσαν τις συνέπειές του. Σήμερα εργάζεται ως νομικός σύμβουλος και παράλληλα είναι υποψήφιος διδάκτορας. Αφετηρία της διδακτορικής του διατριβής είναι τα βιώματά του ως εγκλωβισμένος στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο. Η μελέτη του αφορά την πορεία των εγκλωβισμένων στην κατεχόμενη Καρπασία.
Πώς είναι να μεγαλώνεις ως εγκλωβισμένος;
Όπως συνηθίζω να αναφέρω όταν με ρωτούν, υπάρχουν δύο διαστάσεις τις οποίες πρέπει κάποιος να λάβει υπόψη για να καταλάβει τη ζωή ενός εγκλωβισμένου στα κατεχόμενα. Η πρώτη είναι οι συνθήκες διαβίωσης που σχετίζονται με το καθεστώς. Περιορισμοί διακίνησης, έλεγχοι και παραβιάσεις ατομικών ελευθεριών τις οποίες ως νομικός σήμερα επιβεβαιώνω: την πλασματική από τη μία φύση τους και από την άλλη την αδυναμία αντίληψης της ύπαρξής τους, από ανθρώπους σαν εμένα που ζούσαμε χωρίς να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που δυστυχώς, φαίνεται στις αφηγήσεις των εγκλωβισμένων, που απαντούν «εμείς τούντον κόσμο ξέρουμεν» κάθε φορά που τους ρωτάει κάποιος «πώς μπορείτε τζαι ζείτε σε αυτή την κατάσταση».
Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εγκλωβισμένοι μας;
Οι εγκλωβισμένοι, απ' το 1974 μέχρι σήμερα έχουν περάσει από διάφορα στάδια και δυσκολίες. Στο παρελθόν υπήρχαν έντονα τα στοιχεία του φόβου και της ανασφάλειας. Έχουμε περάσει φάσεις με ελλείψεις βασικών ειδών πρώτης ανάγκης. Η ανθρωπιστική βοήθεια από την ΚΔ μέσω των ΗΕ ήταν πολύ αναγκαία. Σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εγκλωβισμένοι, εκτός από τις ατομικές ελευθερίες που μας παραβιάζει το καθεστώς στα κατεχόμενα, είναι και η αποδυνάμωση του όρου «εγκλωβισμένος». Είναι μια κατάσταση κατά την οποία πλέον ο κόσμος συνδέει τους εγκλωβισμένους με τη στενή έννοια του όρου, και εφόσον μπορούν σήμερα να διακινούνται με σχετική ευκολία σε σχέση με το παρελθόν, έχουν πάψει να είναι εγκλωβισμένοι. Πράγμα που δεν ισχύει καθώς, οι άνθρωποι αυτοί κουβαλούν και θα κουβαλούν για πάντα τις επιπτώσεις της κατοχής ως γονιδιακό στοιχείο που θα τους επηρεάζει καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Θεωρείς ότι η Πολιτεία τους έχει ξεχάσει;
Η Πολιτεία χαρακτηρίζεται γενικά, από μια αδυναμία να αντιληφθεί ότι οι ανάγκες των ανθρώπων μεταβάλλονται αναλόγως της εποχής και της περιόδου που διανύουμε. Μπορεί μέχρι το 2003 οι εγκλωβισμένοι να είχαν ανάγκες που να συνδέονταν με την επιβίωσή τους (τροφή, φάρμακα, ρουχισμό κ.ά), σήμερα μπορεί να έχουν ανάγκες που να συνδέονται περισσότερο με το δικαίωμα στην επιλογή! Να επιλέγουν δηλαδή, το μονοπάτι της ζωής που θέλουν να ακολουθήσουν. Ενώ, υπάρχει προσπάθεια να κρατήσουν τον κόσμο στα κατεχόμενα χωριά τους, και εκπονούν κατά καιρούς σχέδια για την παραμονή τους, υπάρχει μια απροθυμία να αντιληφθούν ότι κάποιοι μπορεί να θέλουν να αλλάξουν τη ζωή τους.
Πριν από λίγο καιρό είχαμε το περιστατικό ελέγχου από Τούρκους στρατιώτες στα σχολεία στο Ριζοκάρπασο. Πώς προστατεύονται τα παιδιά αλλά και η παιδεία;
Αυτό που θα ήθελα να πω για το συγκεκριμένο περιστατικό είναι ότι οι έλεγχοι και τα συναφή υπήρχαν και θα υπάρχουν ώσπου να λυθεί το Κυπριακό και να επανέλθουν οι υγιείς συνθήκες διαβίωσης για τους εγκλωβισμένους. Αυτό για το οποίο πρέπει να ήμαστε πολύ πιο προσεκτικοί στο μέλλον είναι, κάθε φορά που λαμβάνεται μια απόφαση από την ΚΔ, για την όποια πράξη υποστήριξης ή προώθησης, ενημέρωσης ή βοήθειας προς τους εγκλωβισμένους, να αντιλαμβάνονται οι αρμόδιοι ότι οι εγκλωβισμένοι ζουν σε ένα καθεστώς στο οποίο δεν μπορούν να ασκήσουν έλεγχο. Συνεπώς, θα πρέπει να έχουν ως γνώμονα την ωφέλεια των εγκλωβισμένων κατά νου, πριν και πάνω απ' όλα. Τα σχολεία στο Ριζοκάρπασο και οι απόφοιτοί τους, όπως έχω εξηγήσει και στην υπουργό Παιδείας που με πολλή προσοχή με άκουσε έχω να πω, πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως είναι. Δηλαδή, σχολεία, και απόφοιτοι που προέρχονται από μια κατεχόμενη περιοχή με πολλές δυσκολίες. Έτσι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα ουσιαστικής υποστήριξης των μαθητών τόσο κατά τη φοίτησή τους στα σχολεία στα κατεχόμενα όσο και κατά τη μετάβασή τους στις ελεύθερες περιοχές. Δεν πρέπει δηλαδή όταν περνούν το οδόφραγμα αυτομάτως να εξισώνονται με τους συνομηλίκους τους στις ελεύθερες περιοχές. Καθώς σε θέματα ανταγωνιστικότητας είναι πολύ πίσω οι μαθητές του Ριζοκάρπασου και θα πρέπει να τους δοθούν «όπλα» από το ΥΠΑΝ για να μπορούν να παλέψουν επί ίσοις όροις και να στηρίξουν την επιλογή τους, αν τελικά αποφασίσουν να μείνουν στις ελεύθερες περιοχές.
Πώς μπορούν τα λυθούν τα σημαντικότερα προβλήματα;
Απαιτείται, πρώτα απ' όλα, να γίνει μια εκ του σύνεγγυς μελέτη των πραγματικοτήτων που αφορούν τους εγκλωβισμένους, να προκύψει ένας σχεδιασμός για το μέλλον. Η απαρχαιωμένη δημοσιοϋπαλληλική προσέγγιση, ότι «έχω μια δουλειά και τη φέρνω εις πέρας μηχανικά» δεν μπορεί να εφαρμοστεί όταν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που είναι πλήρως εξαρτημένοι από τις δικές μας αποφάσεις. Έχω γνωρίσει ανθρώπους που θέλουν να βοηθήσουν και ελπίζω, η νέα επικεφαλής της υπηρεσίας εγκλωβισμένων, να επιβεβαιώσει την αρχική αίσθηση που μου δίνει σε σχέση με την αγάπη της για τον κόσμο που γνωρίζει, ως εγκλωβισμένο.
Πώς ήταν η συνύπαρξη με τους Τ/Κ και τους Τούρκους έποικους;
Έμαθα να χωρίζω τον κόσμο σε καλούς και κακούς, όχι σε εθνικότητες. Αυτή ήταν η βάση της συμβίωσής μας. Σίγουρα υπάρχουν φανατικοί άνθρωποι, όπως παντού, οι οποίοι μας δυσκολεύουν τη ζωή, ωστόσο, με τον απλό κόσμο δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτα.
Θεωρείς πως σε περίπτωση μίας λύσης οι δύο κοινότητες θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τις διαφορές τους;
Στη διδακτορική μου διατριβή αναφέρομαι, μεταξύ άλλων, σε ένα κεφάλαιο στους «πομισσιάριες». Στους συνεταιρισμούς που υπήρχαν σε μια περιοχή στην Καρπασία πριν το 1974, οι οποίοι έφερναν πιο κοντά τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν πάντα το τίμημα της όποιας διαμάχης. Αυτό το σημείο είναι που θα φέρει την αλλαγή, η αντίληψη για το τι τελικά μας χωρίζει.
Έχεις γράψει και βιβλίο για το συγκεκριμένο θέμα. Τι θα ήθελες να περάσεις μέσα από το βιβλίο σου; Ποιο το μήνυμα στην Πολιτεία;
Ο τίτλος του βιβλίου, είναι η ερώτηση που μας έκαναν (Ε/Κ, Τ/Κ και έποικοι) κατά τη μετάβασή μας από και προς τα οδοφράγματα «Από πού είσαι;». Μια ερώτηση που για να την απαντήσεις πρέπει αναπόφευκτα να κάνεις αναστοχασμό όλων όσων είδες, άκουσες και έζησες ως εγκλωβισμένος. Το βιβλίο καταπιάνεται με τη ζωή και την πορεία των εγκλωβισμένων στο Ριζοκάρπασο, μέσα από τις δικές τους μαρτυρίες και βιώματα. Εγώ ο ίδιος έχοντας ζήσει ως εγκλωβισμένος θεώρησα ότι, ο καλύτερος τρόπος για να μαθευτεί η ιστορία αυτών των ανθρώπων είναι μόνο αν την περιγράψουν οι ίδιοι μέσα από τον ανθρωπιστικό φακό.
Το βιβλίο, και κατ' επέκταση η παρουσίαση, έχει γραφτεί με έναν «μεικτό» τρόπο γραφής που κάθε μέρος του επιδιώκει συγκεκριμένο σκοπό. Στο πρώτο μέρος υιοθετήθηκε μια πιο ιστορική προσέγγιση δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να καταλάβει τις βασικές ιστορικο-πολιτικές εξελίξεις που αφορούν τους εγκλωβισμένους και τη μέχρι σήμερα πορεία τους. Το δεύτερο μέρος γράφτηκε με γνώμονα τις ιστορίες μέσα από τις συνεντεύξεις που έλαβα από τους εγκλωβισμένους (και δικά μου βιώματα) οι οποίες εντάσσουν τον αναγνώστη εντός του περιβάλλοντος που ζουν οι εγκλωβισμένοι. Τέλος, το τρίτο και τελευταίο μέρος ολοκληρώνει την εικόνα για τους εγκλωβισμένους (στον βαθμό που μπορεί βέβαια ένα βιβλίο που μιλά για μια πορεία 50 και πλέον ετών), δίνοντας την ευκαιρία στον αναγνώστη να νιώσει μέσα από τα πεζά κείμενα κάποια από τα συναισθήματα που περικλείει η λέξη «εγκλωβισμένος».
Η Πολιτεία θα πρέπει να γνωρίζει ότι αυτά που περιγράφονται στο βιβλίο όπως έχω πει και πιο πάνω, δεν ξεχνιούνται ούτε μπορεί εύκολα κάποιος να τα ξεπεράσει. Έχουμε ανάγκη για στοχευμένη προσέγγιση και λύσεις.
